یکی از انواع میلگرد که در بتن ریزی به منظور افزایش مقاومت کششی بتن و مقاومت آن در برابر نیروهای کششی مورد استفاده قرار می‌گیرد، خاموت است. انواع میلگرد، از جمله مقاطع مهم مورد استفاده در ساختمان سازی و بتن ریزی به شمار می‌روند.
علت این امر، مقاومت بالای بتن در برابر نیروهای فشاری و ضعف آن در برابر نیروهای کششی است. آرماتوربندی به چندین شیوه و با استفاده از میلگردهای طولی و میلگردهای عرضی انجام می‌شود. در ساخت خاموت، از انواع میلگرد آجدار استفاده می‌شود. از این رو قیمت میلگرد آجدار از جمله مسائل مهم در این فرایندها به شمار می‌رود.
با توجه به کاربرد بالای خاموت بندی فونداسیون، این مطلب در خصوص پاسخ به سوال خاموت چیست و چه انواعی دارد، گردآوری شده است.
خاموت چیست
خاموت برای شناژ میلگردهای عرضی است که در حقیقت، عمود بر میلگرد طولی و در راستای عرض به کار می‌رود. از میلگردهای نوع A2 در سایزهای مختلف در خاموت استفاده می‌شود. در حالی که میلگردهای A2، A3 و در برخی موارد نوع A4 نیز در میلگردهای طولی بتن استفاده می‌شود. سایزهای معمول در میلگردهای عرضی، میلگرد سایز ۸، ۱۰ و ۱۲ است. استفاده از میلگرد A2 در خاموت به دلیل انعطاف‌پذیری بیشتر این میلگرد است. چرا که نیاز به خمکاری دارد و بهتر است از میلگرد A3 استفاده نشود.
انواع خاموت
خاموت ها را می‌توان از چندین جهت، دسته‌بندی کرد. هر یک از این انواع، با هدف و کاربردی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی، دو نوع خاموت وجود دارد:
خاموت تنگ باز
در نوع تنگ باز، سه نوع آرماتور عرضی تک شاخه یا قلاب، دو شاخه یا رکابی و چند شاخه ایجاد شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. از خاموت تنگ – باز عموما زمانی استفاده می‌شود که نیروهای برشی وارده بالا باشد و پیچش اثر چندانی نداشته باشد.
خاموت تنگ بسته
خاموت‌های تنگ بسته یا چهارگوش بر اساس تعداد شاخه‌های قائم، انواعی دارد. خاموت بسته در تحمل برش و پیچش اهمیت می‌یابند. این خاموت‌ها زمانی که نیروی پیچشی وجود دارند کاربرد بیشتری پیدا می‌کنند.
با توجه به این دو نوع، می‌توان به صورت جزئی‌تر این آرماتورهای عرضی را به انواع زیر تقسیم‌بندی کرد:
ادکا: خاموت اتکا یا ادکا، به منظور تحمل نیروهای برشی و لنگر‌های منفی در تکیه‌گاه‌های تیر کاربرد دارد.
خرک: از خاموت خرک زمانی استفاده می‌شود که هدف، قرار دادن دو شبکه متوالی افقی در بتن ریزی‌های کف و فونداسیون باشد. این شبکه‌ها با فاصله معین باید قرار گیرند.
رکابی: خاموت رکابی یا خاموت U شکل، میلگردهای طولی یا قائم را در بتن ریزی دیوارها و دال‌ها و یا در شبکه مش‌بندی در یک راستا و امتداد قرار می‌دهد.
خاموت راستا یا سیتکا: از میلگرد سیتکا به منظور افزایش مقاومت کششی بتن استفاده می‌شود. البته گاهی می‌توان آن‌ها را با هدف افزایش مقاومت فشاری نیز به کار برد.
سنجاقک: خاموت سنجاقی وظیفه دارد مقاومت برشی خاموت‌ها را تقویت کند و همچنین بین میلگردهای طولی و خاموت‌ها اتصال برقرار کند.
به طور کلی، واژه خاموت بدون پسوند به خاموت چهارگوش اشاره دارد. این نوع خاموت کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد. انواع خاموت را می‌توان در دسته بندی دیگری به دو نوع خاموت مهندسی و خاموت ساده نیز تقسیم‌بندی کرد.
انواع خاموت بر اساس فناوری تولید
به طور کلی، با توجه به فناوری تولید مورد استفاده در ساخت خاموت، چندین دسته میلگرد عرضی خواهیم داشت:
- خاموت مارپیچ که با استفاده از دستگاه CNC تولید می‌شود.
- خاموت ربات که با استفاده از CNC ساخته شده و در کنار آن یک مربع نیز ایجاد می‌شود.
- خاموت سنتی، رایج‌ترین نوع خاموت در ایران است که مقطع مربعی شکل آن با استفاده از اهرم و دست و به صورت سنتی تولید می‌گردد.
- خاموت مدور جدیدترین نوع میلگرد عرضی است که در ساخت آن حلقه‌هایی بسته برای بالاترین مقاومت و استحکام در سازه ایجاد می‌شوند.
انواع خاموت ساده و خاموت مهندسی چیست؟
خاموت ساده، خاموتی است که در آن زاویه خم ۹۰ درجه یا عمود باشد. در مقابل، خاموت‌هایی که زاویه خم میلگرد آن‌ها ۴۵ درجه یا ۱۳۵ درجه باشد به خاموت مهندسی معروفند. به طور کلی، خاموت سنتی یا ساده کاربرد بسیار بالایی در کشور ما دارد. البته، این خاموت‌ها در مقابل بارهای ناشی از زلزله آن‌چنان مقاومتی ندارد و امکان بازشدگی آن‌ها تحت بار وجود دارد به طوری که منجر به تخریب سازه شوند. اما خاموت های مهندسی با حبس کردن هر چه بیشتر بتن بین میلگردها از فرو ریختن آن‌ها جلوگیری می‌کند. امید است این نکته در ساخت سازه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
کاربرد خاموت در سازه
مهم‌ترین علت خاموت بندی در سازه‌ها، کمک به قرارگیری اصولی و محکم میلگردهای طولی در ستون‌ها و تیرهای بتنی مسلح است. این نقش خاموت در ستون، استفاده از آن را الزامی می‌کند.
از طرفی، میلگردهای طولی در بتن آرمه، قادر نیستند تا تمامی بارهای کششی را به دوش بکشند و به میلگردهای عرضی نیاز پیدا می‌کنند. از طرف دیگر، خاموت از خم شدن میلگردهای طولی و کمانش و پیچش آن‌ها جلوگیری می‌کند و در حقیقت در نقش تکیه‌گاه جانبی نیز اهمیت می‌یابد.
جلوگیری از جابه‌جا شدن مقاطع طولی در بتن ریزی، مقابله با تنش‌های مورب و برشی، مقابله با فروپاشی ستون و تیر بتنی در مقابل بارهای مورب و برشی و همچنین جلوگیری از ایجاد و گسترش ترک در ستون و تیر بتنی از جمله وظایف دیگر انواع خاموت چون خاموت ستون به شمار می‌روند.
تولید خاموت
به طور کلی، عموما از انواع میلگرد آجدار A2 در ساخت خاموت استفاده می‌شود. میلگرد ۸ و ۱۰، رایج‌ترین سایزهای مورد استفاده در خاموت زنی به شمار می‌روند. تولید خاموت با استفاده از دستگاه خاموت زن انجام می‌شود. دستگاه خاموت زن، به دو نوع خاموت زن دستی و خاموت زن اتوماتیک تقسیم می‌شود. قیمت میلگرد امروز در بازار پیش از شروع فرایند ساخت و ساز باید استعلام گردد و هزینه‌های ساخت برآورد شود.
نکات مهم در خاموت بندی فونداسیون
برای خاموت زنی باید چندین نکته را مورد توجه قرار داد تا سلامت سازه حفظ شود:
- فاصله خاموت ها از یکدیگر باید ۲۰ سانتی‌متر باشد. در حقیقت فاصله خاموت ها از یکدیگر ۸ تا ۱۲ برابر قطر میلگرد طولی است.
- در خاموت ها نباید از میلگرد دست دوم استفاده کرد چرا که استحکام و مقاومت سازه را به خطر می‌اندازند.
- اتصال خاموت ها به میلگردهای طولی باید با استفاده از سیم آرماتوربندی انجام گیرد.
- دما در خمکاری میلگردها بسیار مهم است. این دما نباید از ۵ درجه سانتی گراد کمتر باشد.
- خمکاری دوباره میلگردها باید با استفاده از دستگاه مکانیکی و به روش سرد انجام شود.
تامین میلگرد مورد نیاز برای خاموت
برای خرید انواع میلگرد در سایزهای مختلف می‌توان به بازرگانی‌های معتبر سراسر کشور چون پیشرو صنعت نفت آسیا (آیرومارت) مراجعه کرد. همچنین می‌توان خدمات برشکاری و خمکاری را به این مجموعه سپرد و خرید خاموت را مستقیما از آیرومارت انجام داد. قیمت میلگرد ساده و آجدار در ساختمان‌سازی اهمیت بسیاری دارد چرا که بخش زیادی از هزینه‌ها را تعیین می‌کند. بدین منظور، جهت استعلام قیمت انواع میلگرد می‌توانید به وبسایت آیرومارت به نشانی iromart.com مراجعه نمایید و یا از طریق شماره گیری ۰۲۱۴۵۳۰۶، با کارشناسان این مجموعه در تماس باشید.
