امروزه بخش اعظمی از محصولات فولادی به صورت ورق تولید می‌شوند که این ورق‌ها دارای انواع مختلفی بوده و برای اهداف خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ورق‌ها معمولاً با روشی به نام نورد گرم تولید می‌شوند. در این روش، شمش فولادی حرارت دیده، از میان غلتک عبور می‌کند و بر اساس ضخامت موردنیاز، غلتک‌ها به مرور به یکدیگر نزدیک می‌شوند. معمولاً ورق فولادی به صورت رول یا کلاف تولید شده که مزیت مهمی برای این نوع فولاد محسوب می‌شود. ورق فولادی دارای انواع مختلفی است که در این مقاله قصد داریم به معرفی ورق روغنی، ورق سیاه، ورق گالوانیزه و بررسی تفاوت‌های آن‌ها، بپردازیم.
در ابتدا باید بدانید که تولید ورق فولادی، معمولاً بر اساس ۳ استاندارد کشورهای مختلف چون DIN آلمان، ASTM آمریکا و GOST روسیه صورت می‌گیرد که رایج‌ترین آن در ایران، استاندارد آلمانی است.
ورق سیاه چیست؟
نام دیگر ورق سیاه، ورق گرم است که به دلیل روش تولید آن یعنی نورد گرم یا Hot Rolling، این نام را به ورق سیاه داده‌اند. این ورق در دمایی بالاتر از ۹۳۰ درجه سانتی‌گراد تولید می‌شود که بر خاصیت فرم پذیری آن می‌افزاید. سطح این نوع ورق به علت روش تولید آن، مات بوده و بر خلاف ورق روغنی و ورق گالوانیزه سطح براقی ندارد. این نوع ورق دارای ضخامت و ابعاد مختلف بوده و رایج‌ترین نوع آن St37 و St52 است. تا قبل از سال ۱۹۸۰ از استاندارد DIN17100 برای تولید ورق سیاه استفاده می‌شد که پس از آن استاندارد BS EN 10025جایگزین قبلی شد.
ورق‌های سیاه دارای تنوع بسیار وسیع در ضخامت و ابعاد است که در ضخامت‌های ۱ میلی‌متر تا ۱۰ سانتی‌متر تولید می‌شود. توجه داشته باشید که هرچه ضخامت ورق سیاه بیشتر باشد، فرم دهی آن سخت‌تر می‌شود. عرضه ورق سیاه در بازار نیز مانند دیگر ورق‌های فولادی، به صورت شیت یا رول صورت می‌گیرد. مدل شیت آن معمولاً در اندازه‌های ۱*۲، ۲*۱۲، ۲*۶، ۱.۵*۶، ۱.۵*۲.۵ برش می‌خورد که اگر این برش در کارخانه صورت گیرد، به آن ورق فابریک گفته می‌شود. ورق سیاه در برخی شرایط به تنهایی یک محصول محسوب نمی‌شود و از آن برای ساخت انواع تسمه، پروفیل، تیرآهن، گاردریل، کشتی‌سازی، تجهیزات ترافیکی، صنعتی و غیره استفاده می‌کنند.
ورق سیاه از آنجایی که ضدزنگ نیست، می‌توان آن را ابتدا در محلول گالوانیزاسیون غوطه‌ور و سپس استفاده کرد. یکی از کارخانه‌هایی که عمده نیاز بازار به ورق سیاه را تأمین می‌کند، کارخانه فولاد مبارکه اصفهان است؛ قیمت ورق سیاه در این کارخانه، در حال حاضر، بسیار مناسب‌تر و مقرون به صرفه است.
ورق سیاه در چه جاهایی کاربرد دارد؟
ورق سیاه کاربردهای مختلفی دارد که مهم‌ترین کاربرد آن در موارد زیر به چشم می‌خورد:
- تولید مقاطع فولادی (انواع تیر ورق، ناودانی، نبشی، سپری)
- پروفیل‌های ساختمانی بسته یا باز (قوطی، ستونی، پروفیل Z، فرانسوی و چهارچوب و غیره)
- تولید ورق‌های سرد مثل ورق گالوانیزه و ورق روغنی
- کشتی‌سازی و دیگر تجهیزات دریایی و صنایع عظیم
- ورق پانچ و تسمه
- گارد ریل و تجهیزات ترافیکی
- تانک و مخازن ذخیره‌سازی
ورق گالوانیزه چیست؟
ورق گالوانیزه نوعی ورق فولادی است که با پوشش روی، ضدزنگ شده است. این نوع ورق توسط فرآیند نورد سرد تولید می‌شود. ورق گالوانیزه از نظر ظاهری به ۳ دسته گل ریز، بدون گل و گل‌درشت (کریستال) تقسیم می‌شود. تفاوت این سه نوع در شکل‌گیری و نحوه قرارگیری گل‌ها یا کریستال‌ها است. سرعت سرد شدن ورق، روی شکل‌گیری کریستال‌ها تأثیر به سزایی دارد.
به یاد داشته باشید که اگر پوشش روی این نوع ورق از بین برود، بازهم قابلیت ضدزنگ بودن خود را از دست نخواهد داد. اگر ورق گالوانیزه، دارای خراش شود، سطح آن تبدیل به اکسید می‌شود و از زنگ زدن در امان خواهد ماند. همچنین مقاومت گالوانیزه به ضخامت ورق آن بستگی دارد. امروزه کارخانه‌های بسیاری ورق گالوانیزه تولید می‌کنند. یکی از این کارخانه‌ها فولاد مبارکه است که قیمت ورق گالوانیزه آن به علت نوسانات بازار، ممکن است تغییرات زیادی داشته باشد. بنابراین هر زمانی که قصد خرید ورق گالوانیزه را داشتید، ابتدا استعلام قیمت آن را بگیرید
مزایای ورق گالوانیزه
- هزینه کمتر
- مقاوم در محیط‌های مستعد زنگ‌زدگی، بین ۲۰ تا ۳۰ سال
- مقاومت بالا در برابر اصطکاک
- بازرسی و نظارت آسان
کاربرد ورق گالوانیزه
این محصول کاربرد وسیعی در همه صنایع دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پل‌ها
- استادیوم‌ها
- دروازه‌ها و نرده‌ها
- چراغ خیابان‌ها
- سقف منازل
- اتومبیل‌ها
استاندارد ورق گالوانیزه
جدول استاندارد ورق‌های گالوانیزه به شرح ذیل است:
| ردیف محصول | طول ورق (متر) | عرض ورق (متر) | ضخامت ورق (میلی‌متر) | چگالی ورق | حدود وزن ورق (کیلوگرم) |
| ۱ | ۲ | ۱ | ۰.۳ | ۷۸۶ | ۴.۷۱۶ |
| ۲ | ۲ | ۱ | ۰.۴ | ۷۸۶ | ۶.۲۸۸ |
| ۳ | ۲ | ۱ | ۰.۵ | ۷۸۶ | ۷.۸۶۰ |
| ۴ | ۲ | ۱ | ۰.۶ | ۷۸۶ | ۹.۴۳۲ |
| ۵ | ۲ | ۱ | ۰.۷ | ۷۸۶ | ۱.۱۰۰ |
| ۶ | ۲ | ۱ | ۰.۸ | ۷۸۶ | ۱۲.۵۷۶ |
| ۷ | ۲ | ۱ | ۰.۹ | ۷۸۶ | ۱۴.۱۴۸ |
| ۸ | ۲ | ۱ | ۱.۰ | ۷۸۶ | ۱۵.۷۲۰ |
| ۹ | ۲ | ۱ | ۱.۲۵ | ۷۸۶ | ۱.۹۶۵ |
| ۱۰ | ۲ | ۱ | ۱.۵ | ۷۸۶ | ۲.۳۵۸ |
| ۱۱ | ۲ | ۱ | ۲ | ۷۸۶ | ۳.۱۴۴ |
| ۱۲ | ۲.۵ | ۱.۲۵ | ۰.۳ | ۷۸۶ | ۷.۳۶۹ |
| ۱۳ | ۶ | ۱ | ۰.۵ | ۷۸۶ | ۲۴ |
| ۱۴ | ۶ | ۱.۲۵ | ۰.۵ | ۷۸۶ | ۳۰ |
| ۱۵ | ۲.۵ | ۱.۲۵ | ۰.۵ | ۷۸۶ | ۱۳ |
| ۱۶ | ۲.۵ | ۱.۲۵ | ۱.۰ | ۷۸۶ | ۲۵ |
| ۱۷ | ۲.۵ | ۱.۲۵ | ۱.۲۵ | ۷۸۶ | ۳۱ |
| ۱۸ | ۲.۵ | ۱.۲۵ | ۱.۵ | ۷۸۶ | ۳۷ |
ورق روغنی چیست؟
ورق روغنی نیز همانند ورق گالوانیزه توسط روش نورد سرد تولید می‌شود. همان‌طور که از نام این ورق پیداست، برای جلوگیری از زنگ‌زدگی، آن را روغن‌کاری می‌کنند. مقاومت بالای این محصول سبب اهمیت ویژه آن در صنایع مختلف شده است. این محصول علاوه بر مقاومت بالا، دارای قدرت تحمل بسیار زیاد در برابر فشار فیزیکی است و فرآیند تولید آن نیز سرعت بسیار بالایی دارد. از ورق روغنی به عنوان ماده اولیه برای تولید ورق‌های دیگری چون ورق گالوانیزه و ورق رنگی استفاده می‌شود.
ورق‌های روغنی با انواع مختلف و کاربردهای متفاوت، با قابلیت کشش، لعاب پذیری و همچنین ضد سایش، به مصرف‌کنندگان فولاد عرضه می‌شود. سرعت بالای تولید ورق روغنی باعث بالا رفتن تولید انبوه آن شده و همین امر سبب شده که همیشه در بازار موجود باشد. قیمت ورق روغنی تفاوت چندانی با قیمت ورق گالوانیزه ندارد
انواع ورق روغنی
ورق‌های روغنی با توجه به آلیاژ به کار رفته در آن‌ها چون منگنز، گوگرد، و درصد کربن، کروم و سیلیسیوم، به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- ورق معمولی (ST12)
- ورق نیمه کشش (ST13 )
- ورق فوق کشش ( ST14 )
کاربرد ورق روغنی
به طور کلی از ورق روغنی در مکان‌هایی که زیبایی و ظاهر، اهمیت بالایی دارد استفاده می‌شود. مانند موارد زیر:
- بدنه خودرو
- لوازم خانگی
- ساخت انواع قفسه و پانل‌ها
در این مطلب سعی کردیم تفاوت‌ها، کاربردها، ویژگی‌ها و روش‌های تولید ورق روغنی، ورق گالوانیزه و ورق سیاه را برایتان به اشتراک بگذاریم. امیدواریم این مطالب برایتان مفید بوده باشد
